Lekker zeiken over de problemen in de wijk doen we regelmatig in Laak. Maar dat is niet waar dit artikel over gaat! Wist je dat één op de vier Nederlanders thuis blijft uit angst om buiten niet op tijd een toilet te vinden. Vroegen hadden we, voor de mannen, in Laak ruim twaalf locaties met urinoirs. Deze zijn in 1992 door verschillende oorzaken uit het straatbeeld verdwenen.
Den Haag
De eerste urinoirs werden in Den Haag al rond 1866 geplaatst. Bij deze openbare toiletten had je alleen pisbakken voor mannen. De man die vaak op straat werkte of onderweg was, terwijl de vrouw in die tijd voornamelijk gewoon thuis zat, kon zo overal zijn plasje kwijt. Rond 1915 waren er al z'n 112 urinoirs in de openbare ruimte in Den Haag. Buiten bovengrondse hokjes, meestal van gewapend beton of ijzer bedoeld voor 1 of meerdere personen, waren er bijvoorbeeld op het Buitenhof, Conradkade en Valkenbosplein ook ondergrondse urinoirs. In 1952 had Den Haag, met ruim 127 urinoirs zijn hoogtepunt bereikt. Hierna namen de aantallen voornamelijk zeer snel af.
Tekst loopt door onder foto
Laak
In ons stadsdeel had je onder andere urinoirs aan de Laakkade, van der Heijdenstraat, Hildebrandstraat, van der Kunstraat, Waldorpstraat, Schimmelweg, Fijnekade, Leeghwaterkade, Ledeganckplein, Allard Piersonlaan, Neherkade en op het Pasteurplein.
In 1957 was er een plan om ook een urinoir te plaatsen op het Jonckbloetplein maar hier kwamen bewoners in opstand. Je kon namelijk vanaf bovenaf uit je huis zo in de piesbak kijken, wat niet heel erg wenselijk was. De gemeente heeft nog even gekeken om hier ook een ondergrondse van te maken, maar die is er uiteindelijk nooit gekomen.
Die op het Pasteurplein is echt nog wel even bijzonder om te benoemen omdat het gebouw waar het openbare toilet in zat er nu nog steeds staat! Omdat het openbare toilet onderdeel was van het transformatorhuis dat op het plein staat heeft de gemeente Den Haag de toilet ingangen en raampjes gewoonweg dichtgemetseld. Als je op het Pasteurplein staat kan je nog precies zien waar de ingangen en raampjes gezeten hebben. Dit is nog, zover ik weet, het enige urinoir gebouw uit die periode in Den Haag die er nu nog steeds staat.
Tekst loopt door onder foto
Einde van de urinoirs
In 1992 kwam er een einde aan de openbare urinoirs in Den Haag. Alle, met uitzondering van de drie in de zogeheten "Rode straten", werden verwijderd. Dit was in eerste instantie om kosten te besparen. Het kostte Den Haag, in die tijd, ruim 2 ton gulden per jaar aan onderhoud en schoonmaak. Ook werd er door veel buurtbewoners geregeld geklaagd over stankoverlast van urine. Maar dit was niet de enige reden. De urinoirs werden namelijk voornamelijk gebruikt voor zaken die het daglicht niet konden verdragen.
Buiten criminele activiteiten en andere illegale praktijken die je daar kon regelen werden de heren urinoirs voornamelijk gebruikt als homo ontmoetingsplekken. De toiletten waren immers dag en nacht toegankelijk en homoseksualiteit was in die tijd nog niet zo openlijk als nu. In verschillende urinoirs stonden dan ook teksten die niets aan de fantasie overlieten. Teksten als; "Gezocht jongen die nog onbehaard is en zijn geslachtsdeel aan mij wilt laten zien" of "Wil je mij hard n****? (22 jaar)". Dit zijn enkele voorbeelden op foto's die ik vond uit die tijd.
De urinoirs waren waarschijnlijk ook geliefde plekken om mensen te beroven, want de krantenknippels uit die tijd liegen er niet om. Zo werd een man in 1962 beroofd in het urinoir Buitenhof en een jaar laten een man in deze op de Bezuidenhoutseweg. De gemeente heeft nog enige tijd een proef gedraaid met bordjes op het urinoir met de tekst "Verboden zich langer dan 5 minuten in deze inrichting op te houden", maar aangezien niemand dat controleerde was die boodschap natuurlijk zinloos.
Tekst loopt door onder foto
In September van 1992 werden alle ruim 60 urinoirs die nog over waren in Den Haag verwijderd en naar de sloop gebracht. De ondergrondse werden dichtgestort met beton of met de stoep gelijk gemaakt. Bij de oude locatie op de Conradkade (foto hierboven) kan je aan de buitenkant nu nog prachtige zien waar de voormalige ingang zat. Na het verwijderen van deze urinoirs zijn er in de openbare ruimte weinig voorzieningen terug gekomen in de stad. Voor vrouwen waren er in die tijd sowieso geen voorzieningen om naar de toilet te gaan en ook toen de vrouw steeds meer ging werken en onderweg was, kwamen er voor hun weinig tot geen openbare toiletten. Zelf in deze tijd hebben vrouwen nog steeds heel veel behoefte aan meer veilige openbare toiletten in de stad.
Per 3800 inwoners staat er in Den Haag 1 openbare toilet volgens een artikel in het AD. Jarenlange lobby’s zetten vooralsnog (te) weinig zoden aan de dijk. De gemeente roept ondernemers al wel jaren op hun toilet aan te bieden via de HogeNood App, die de weg wijst naar het dichtstbijzijnde openbare toilet.
Zo kan je in Laak bijvoorbeeld tijdens openingstijden gratis het toilet gebruiken bij wijkcentrum De wissel, het Vadercentrum, de Rank, buurthuis Cromvlietplein, Schets, Rijswijkseweg, Laakweg en de Stiel. Maar ook bij voetbal vereniging H.V.V Laakkwartier, de Haagse Hogeschool, De Haagse Sportcentrale en de stadsboerderij Molenwijk ben je van harte welkom.
